هرچه دایره حمله زمینی اسرائیل در نوار غزه گسترده‌تر می‌شود، خاورمیانه نیز خود را به لبه پرتگاه جنگ فراگیر منطقه‌ای نزدیک‌تر می‌بیند؛ تا جایی که تنها با رصد اخبار و تحولات ۴۸ ساعت گذشته می‌توان سناریوی تعمیم و تسری جنگ به دیگر مناطق غرب آسیا را جدی‌تر از هر زمان دیگری دانست؛ چرا‌که از یک سو تل‌آویو و شخص نتانیاهو فعلا با هرگونه راهکار و تحرک دیپلماتیک، چه از سوی آمریکایی‌ها، چه از سوی قطری‌ها و چه دیگر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، برای برقراری آتش‌بس حتی به صورت کوتاه‌مدت و موقت، مخالف و در حال گسترش آتش‌افروزی‌های خود است.
دیپلماسی ایرانی: هرچه دایره حمله زمینی اسرائیل در نوار غزه گسترده‌تر می‌شود، خاورمیانه نیز خود را به لبه پرتگاه جنگ فراگیر منطقه‌ای نزدیک‌تر می‌بیند؛ تا جایی که تنها با رصد اخبار و تحولات ۴۸ ساعت گذشته می‌توان سناریوی تعمیم و تسری جنگ به دیگر مناطق غرب آسیا را جدی‌تر از هر زمان دیگری دانست؛ چرا‌که از یک سو تل‌آویو و شخص نتانیاهو فعلا با هرگونه راهکار و تحرک دیپلماتیک، چه از سوی آمریکایی‌ها، چه از سوی قطری‌ها و چه دیگر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، برای برقراری آتش‌بس حتی به صورت کوتاه‌مدت و موقت، مخالف و در حال گسترش آتش‌افروزی‌های خود است و هم‌زمان با آن در سوی دیگر حزب‌الله لبنان حملات خود را از صبح دیروز (دوشنبه) به مناطق شمالی فلسطین اشغالی آغاز کرده و به موازات آن نیروهای مقاومت بامداد دیروز (دوشنبه) پایگاه آمریکا در میدان نفتی «کونیکو» واقع در شرق سوریه را با ۱۵ راکت هدف حمله خود قرار داده‌اند. به گزارش المیادین، این عملیات که انفجارهای متعددی را به دنبال داشت، در پاسخ به حمله هوایی آمریکایی‌ها در سوریه انجام شد و در پی آن چهار سرباز آمریکایی کشته شدند.
در صورت صحت کشته‌شدن چهار سرباز آمریکایی، عملا همه چیز برای فراگیر‌شدن جنگ حماس و اسرائیل به کل خاورمیانه مهیا‌ست. پیش از این حمله، جنگنده‌های آمریکایی دقایق اولیه بامداد دیروز (دوشنبه)، نزدیکی پل شهر «المیادین» واقع در شرق دیرالزور سوریه (در مرز با عراق) را بمباران کردند. شبکه خبری المیادین گزارش داد که در این حمله هوایی منطقه «السیال» در شهر مرزی البوکمال در شرق دیرالزور نیز هدف قرار گرفته است. خبرنگار المیادین گفت در این حملات هوایی آمریکا، یک نفر به شهادت رسیده و یک نفر هم مجروح شده است. در همین راستا، شبکه خبری فاکس نیوز به نقل از یک مقام آمریکایی اعلام کرد آمریکا دو حمله جدید علیه اهدافی در شرق سوریه انجام داده است.
پس از انجام این عملیات، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، در بیانیه‌ای اعلام کرد نیروهای نظامی ایالات متحده حملات هوایی دقیقی را به تأسیسات در شرق سوریه در واکنش به حملات دامنه‌دار به پرسنل آمریکایی در عراق و سوریه انجام داده‌اند. در این بیانیه گفته شد که حملات هوایی بامداد دوشنبه به یک تأسیسات آموزشی و یک خانه امن در نزدیکی البوکمال و مدائن انجام شده است. آستین مهم‌ترین اولویت جو بایدن را امنیت سربازان آمریکایی خواند و در بیانیه مذکور قید کرد که رئیس‌جمهور بایدن امروز دستور حمله صادر کرد تا روشن کند آمریکا از خود، سربازان و منافعش دفاع خواهد کرد. آمریکا می‌گوید این حملات با هدف بازدارندگی حملات به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه است.
وزیر دفاع آمریکا دیروز (دوشنبه) هم در کنفرانس مطبوعاتی در سئول و ساعاتی پس از حملات هوایی بامداد دوشنبه آمریکا در سوریه، از احتمال حملات بیشتر علیه گروه‌های سوری به ادعای وی مرتبط با ایران خبر داد. آستین در نشست مطبوعاتی در سئول در جمع خبرنگاران دست به تهدید زد و گفت: «این حملات باید متوقف شوند و در صورتی که متوقف نشوند ما تردیدی برای انجام اقدامی ضروری و لازم نخواهیم داشت تا از سربازان خود محافظت کنیم». حملات بامداد دوشنبه، سومین واکنش نظامی و میدانی آمریکا در رابطه با حملات به مواضع و نیروهای خود در سوریه و عراق از آغاز عملیات طوفان الاقصی و جنگ حماس و اسرائیل است.
از مناقشه ترکیبی با تهران تا عدم تمایل بایدن به گسترش درگیری‌ها
پیش از این مطرح شد که اکنون تلاش‌هایی برای درگیر‌کردن مستقیم ایران در جنگ حماس و اسرائیل وجود دارد و به موازات آن موضوع مهم‌تر، ترکیب‌کردن تحولات میدانی خاورمیانه با موضوع هسته‌ای ایران است. اگرچه در هفته‌های اخیر به واسطه عملیات طوفان الاقصی و جنگ حماس و اسرائیل توجه کمتری به دیگر موضوعات مانند پرونده هسته‌ای ایران شده است، اما به نظر می‌رسد اکنون اروپایی‌ها و آمریکا در تلاش هستند به موازات این جنگ، موضوع مجددا برنامه هسته‌ای ایران را در دستور کار قرار دهند؛ کمااینکه هفته گذشته در جریان نشست گروه ۷ شاهد بیانیه مشترک ضدایرانی اتحادیه اروپا و این گروه بودیم که ادعاهایی درباره پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران مطرح کرده بود. در همین راستا، روز یکشنبه هفته جاری نیز جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا گفت: «برنامه هسته‌ای ایران و خطر آن در دستور کار نشست آتی سران آمریکا و چین مطرح خواهد شد».
با‌این‌حال نیویورک‌تایمز در گزارشی عنوان کرد جو بایدن از اقدام نظامی شدید علیه نیروهایی که به ادعای او نیروهای نیابتی ایران در منطقه هستند، ممانعت کرده است. به گفته این روزنامه آمریکایی نزدیک به دموکرات‌ها، رئیس‌جمهوری ایالات متحده در هفته‌های اخیر در گزینه‌های خود برای پاسخ به حملاتی که شبه‌نظامیان به پایگاه‌های آمریکا در خاورمیانه انجام می‌دهند، گزینه‌های بمباران تهاجمی‌تر علیه این شبه‌نظامیان را که از سوی پنتاگون پیشنهاد شده بود، به دلیل ممانعت از درگیری گسترده‌تر رد کرد. این در حالی است که منتقدان جمهوری‌خواه در کنگره گفته‌اند واکنش محدود کاخ سفید تنها به حملات مکرر و جدی‌تر علیه نیروهای آمریکایی در منطقه منجر شد.
البته پیش‌تر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، ششم آبان/ ۲۸ اکتبر در نامه‌ای به مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که در تارنمای کاخ سفید منتشر شده بود، ادعا کرد «همان‌طور که پیش‌تر گزارش کرده بودم، گروه‌های شبه‌نظامی مجموعه حملاتی را علیه تأسیسات و پرسنل آمریکا در عراق و سوریه انجام دادند». بایدن در این نامه افزود: «این گروه‌های شبه‌نظامی از ۱۷ اکتبر (۲۵ مهر) با استفاده از سامانه‌های هوایی بدون سرنشین و آتش غیرمستقیم، حملات متعددی را انجام داده و چندین نظامی آمریکایی را زخمی کردند». وی در ادامه نامه خود متذکر شد که «آمریکا در پاسخ به این حملات و احتمال حملات بیشتر، در ۲۶ اکتبر (چهارم آبان) حملات هدفمندی را علیه تأسیساتی در شرق سوریه انجام داد».
بایدن با بیان اینکه «هدف از این حملات ایجاد بازدارندگی بود»، افزود این حملات «به شیوه‌ای انجام شد که خطر تشدید تنش را کاهش داده و از تلفات غیرنظامی جلوگیری شد». رئیس‌جمهوری آمریکا این را هم ادعا کرد که «من دستور این حمله را دادم تا از پرسنل ما دفاع و حفاظت شده، حملات جاری علیه آمریکا و شرکای ما کاهش یافته و مختل شده و مانع از حملات گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ایران علیه پرسنل و تأسیسات آمریکا شود». حتی اگر تمایل‌نداشتن بایدن برای گسترش درگیری را چنان‌که در نامه ششم آبان/ ۲۸ اکتبر وی به کنگره و نیز گزارش اخیر نیویورک‌تایمز نزدیک به واقعیت بدانیم، باز هم این سؤال مطرح است که در صورت تداوم و تشدید حملات به نیروهای و مواضع آمریکایی، آیا رئیس‌جمهور ایالات متحده کماکان گزینه واکنش نظامی گسترده را نادیده خواهد گرفت یا خیر؟
واکنش تهران
بدیهی بود مجموعه تحولات ۴۸ ساعت گذشته در منطقه، یکی از جدی‌ترین محورهای سؤالات از ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه، در نشست خبری دیروز (دوشنبه) باشد؛ کمااینکه این دیپلمات در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه مقامات فرانسه اعلام کرده‌اند پیام‌هایی را به ایران ارسال کرده‌اند تا تهران پای حزب‌الله لبنان و این کشور (لبنان) را به جنگ اخیر در منطقه نکشاند، بیان کرد: «کشورهای مختلفی ادعا یا مطرح می‌کنند که پیام‌هایی را به ایران داده‌ایم یا خواسته‌هایی را به ایران در این ارتباط منتقل کرده‌ایم؛ من مشخصا در مورد پیام خاصی صحبت نمی‌کنم، ولی آن دسته از کشورهایی که این پیام‌ها را به ایران می‌فرستند، بهتر است به جای ارسال پیام به ایران به حمایت‌های ضد انسانی خود از رژیم صهیونیستی پایان ببخشند و به رژیم صهیونیستی فشار آورند که به جنایات خود علیه مردم فلسطین پایان دهد». کنعانی در ادامه مجددا روی موضع رسمی تهران مانور داد و گفت: «ما بارها اعلام کرده‌ایم که عملیات انجام‌شده در هفتم اکتبر یک عملیات کاملا فلسطینی بوده است».
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه آمریکا اعلام کرده که در پاسخ به اقدامات گروه‌های نیابتی ایران اقداماتی را در سوریه انجام می‌دهد و برخی از مقرهای وابسته به ایران را هدف قرار خواهد داد و همچنین ادعاهای آمریکا مبنی بر اینکه ایران به دنبال تنش در منطقه است، از تمایل‌نداشتن جمهوری اسلامی ایران برای گسترش جنگ در خاورمیانه گفت و عنوان کرد که تهران به دنبال تنش در منطقه نیست. کنعانی در ادامه این را هم متذکر شد که «از آغاز بحران اشاره‌شده، جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات منطقه‌ای و بین‌المللی خود بر این موضوع تأکید کرده است که باید این جنگ ظالمانه و جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه پایان پیدا کند و نباید جنگ در منطقه گسترش یابد».
سخنگوی دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه در موضع‌گیری‌های رسمی خود ما این موضوع را اعلام کرده‌ایم و تلاش‌های دیپلماتیک‌مان نیز بر این موضوع متمرکز بوده است، دوباره اظهار کرد، «ما به دنبال گسترش جنگ در منطقه نیستیم و کسانی به دنبال گسترش جنگ در منطقه هستند که به جای فشار به رژیم صهیونیستی برای توقف جنایت‌هایش رسما اعلام می‌کنند که وقت آتش‌بس فرا نرسیده و در حال ارسال کمک‌های نظامی و حتی تسلیحات ممنوعه به این رژیم هستند. آنها با اقدامات خود به دنبال فراهم‌کردن فضای تنفسی برای اسرائیل هستند و با ارسال ناوهای خود به منطقه می‌خواهند برای این رژیم حاشیه امن ایجاد کنند».
کنعانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود و در پاسخ به این سؤال که «حضور نظامی آمریکا در سوریه را اشغالگرایانه دانست که مبنای قانونی ندارد و نقض‌کننده قوانین بین‌المللی است» این دیپلمات یادآور شد که «دولت سوریه بارها درباره حضور اشغالگرایانه آمریکا در سوریه و به سرقت بردن ثروت‌های ملی سوریه به سازمان ملل اعتراض کرده است». با این حال سخنگوی وزارت امور خارجه، اقدامات اشاره‌شده آمریکا را مرتبط به ایران و نیروهای نظامی ایران در منطقه ندانست و به نظر او گروه‌های مقاومت منطقه به صورت مستقل خودشان تصمیم می‌گیرند که متناسب با شرایط عمل کنند و اظهارات مقامات آمریکا در این زمینه فرافکنی است».
در ادامه نشست خبری مجددا از کنعانی درباره نقش ایران در غزه سؤالاتی مطرح شد که سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به ادعاهای واهی مقامات آمریکایی درباره نقش تهران درباره تحولات اخیر در این جنگ تصریح کرد که آمریکایی‌ها به دنبال فرافکنی و انحراف اذهان عمومی از واقعیت هستند و همواره تهمت‌ها و ادعاهای بی‌اساس را مطرح می‌کنند. ازجمله اینکه آنها می‌گویند نیروی مقاومت در فلسطین از ایران دستور می‌گیرد؛ در‌حالی‌که ما بارها گفته‌ایم گروه‌های مقاومت در منطقه از ایران دستوری نمی‌گیرند و مستقل عمل می‌کنند.
کنعانی ادامه داد که آمریکایی‌ها به جای اتهام‌زنی به دیگران به رفتار خودشان توجه کنند. به اقدامات غیرقابل دفاع‌شان در حمایت از رژیم صهیونیستی عمل کنند و در رفتارهای خود تجدیدنظر کنند. او با تأکید بر اینکه ما از همان ابتدا نگرانی خود را از گسترش جنگ در منطقه اعلام کردیم، تصریح کرد: ولی استمرار حمایت آمریکا از جنایت‌های رژیم صهیونیستی و مخالفت آنها با آتش‌بس می‌تواند زمینه‌ساز افزایش تنش‌ها در منطقه و گشایش جبهه‌های جدید از سوی جریان مقاومت شود و باید دولت آمریکا به این موضوع توجه داشته باشد.
افزایش تعداد سامانه‌های پاتریوت آمریکا در غرب آسیا و معکوس‌شدن سیاست واشنگتن
با وجود آنچه ناصر کنعانی در نشست خبری دیروزش مطرح کرد، در پی حملات هفته‌های اخیر به سربازان آمریکایی در عراق و سوریه، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال گزارش داد که واشنگتن تعداد بیشتری از سامانه‌های پدافند هوایی پاتریوت خود را به غرب آسیا فرستاده است. ایسنا که این گزارش را منتشر کرده، گریزی به آمارهای مقامات پنتاگون می‌زند که اظهار کرده‌اند گروه‌های شبه‌نظامی در عراق و سوریه از آغاز جنگ حماس و اسرائیل تاکنون بیش از ۵۰ بار به پایگاه‌های آمریکا در منطقه حمله کرده‌اند.
به نوشته بیزینس اینسایدر، لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، روز ۲۱ اکتبر اعلام کرد واشنگتن در پاسخ به ادعای «تشدید اخیر تنش‌ها از طرف ایران و نیروهای نیابتی‌اش در سراسر منطقه خاورمیانه» گام‌هایی برای تقویت «آرایش نیروها» ازجمله با استقرار تعداد بیشتری از آتش‌بارهای پاتریوت در سراسر این منطقه اتخاذ می‌کند. وزارت دفاع آمریکا تعداد آتش‌بارهای جدید سامانه پاتریوت را که به غرب آسیا می‌فرستد، اعلام نکرد. باوجود‌این افراد مطلع به وال استریت ژورنال گفتند واشنگتن شش آتش‌بار جدید از این سامانه را به منطقه فرستاده و تعداد سامانه‌های مستقر در منطقه را دو برابر کرده است. همچنین رسانه‌های آمریکایی مشخص نکردند که این آتش‌بارهای جدید دقیقا کجا مستقر خواهند شد.
سازمان موسوم به «ائتلاف حمایت از پدافند موشکی»، سازمانی غیر‌انتفاعی که از توسعه پدافند ضد موشک‌های بالستیک حمایت می‌کند، اعلام کرده که اسرائیل هم‌اکنون سه آتش‌بار پاتریوت را به صورت فعال دارد. این سامانه‌ها در زمان جنگ سال ۲۰۱۴ غزه نقش‌آفرینی کردند. سخنگوی وزارت دفاع آمریکا از اظهارنظرهای بیشتر خودداری کرد. وال استریت ژورنال این را هم نوشت که استقرار مجدد تعداد بیشتری از سامانه‌های پاتریوت آمریکا در دو هفته گذشته در غرب آسیا علامت معکوس‌شدن سیاست سال‌های اخیر واشنگتن برای تغییر موقعیت دادن پرسنل و تسلیحاتش از خاورمیانه به حوزه اقیانوس آرام با ادعای ایجاد بازدارندگی در برابر چالش‌های بالقوه چین است. اویل آبان ماه نیز یک منبع دفاعی آمریکایی به رسانه‌های عبری گفته بود که ارتش آمریکا در تلاش است تا دست‌کم ۱۲ سامانه دفاع هوایی را در چندین کشور خاورمیانه به‌عنوان بخشی از ترس واشنگتن از گسترش دامنه نبرد «طوفان‌الاقصی» و مشارکت دیگر جبهه‌ها در این نبرد مستقر کند. البته این اقدام به قبل از ورود زمینی ارتش اسرائیل به نوار غزه بازمی‌گردد.
باید در نظر داشت که موضوع انتقال سامانه پاتریوت می‌تواند تبعات خاص خود را هم به دنبال داشته باشد؛ کمااینکه وب‌سایت War Zone در گزارشی اذعان دارد که «بخش عمده‌ای از پاتریوت‌های ارتش آمریکا در پاسخ به بحران غزه یا در خاورمیانه هستند یا در حال انتقال به این منطقه هستند. این بحران به دیگر چالش‌های آمریکا در سراسر جهان اضافه شده است. اگرچه آمریکا این توانایی را دارد که در سراسر جهان حضور نظامی داشته باشد؛ اما از سویی دیگر بحران منطقه، محدودیت‌های استفاده از این سیستم‌های موشکی زمینی را بیش‌ازپیش نمایان می‌کند».
در این گزارش آمده است: «نگرانی درباره این موضوع که چگونه می‌توان از نیروهای آمریکایی در خارج و خود آمریکا دفاع کرد، مدتی است که توجهات را به خود جلب کرده است. از آغاز عملیات طوفان‌الاقصی در هفتم اکتبر سال جاری میلادی علیه شهرک‌های اطراف این باریکه، ارتش آمریکا استقرار یک‌سری از نیروهای خود را در خاورمیانه اعلام کرد که شامل دو ناوگروه، یک واحد تفنگداران ویژه و چند اسکادران نیروی هوایی است. یکی از مقام‌های ارشد دفاعی آمریکا نیز تأیید کرد که دو گردان کامل پاتریوت نیز در میان دیگر تجهیزات موشکی و هوایی به منطقه ارسال شده‌اند. «پت رایدر»، سخنگوی ارشد پنتاگون، نیز به‌تازگی گفته بود که واحدهای پاتریوت از «فورت لیبرتی» در کارولینای شمالی و «فورت استیل» در اوکلاهاما ارسال می‌شوند.
ارتش آمریکا همچنین در هفته گذشته در حال ارسال یک آتش‌بار تاد از «فورت بلیس» در تگزاس و سیستم‌های دفاع هوایی کوتاه‌برد Avenger از فورت لیبرتی به خاورمیانه بوده است. داده‌های آنلاین پروازی نشان می‌دهد که نیروی هوایی آمریکا چندین پرواز داشته که به نظر می‌رسد برای استقرار برخی از این سامانه‌ها بوده است. اینها بخشی از پل هوایی آمریکا برای ارسال کمک‌های نظامی به اسرائیل و همچنین اعزام نیروها و تجهیزات به دیگر مناطق در خاورمیانه هستند. این عملیات در واکنش به نگرانی‌های رو به رشدی است که درگیری در غزه شاید به دیگر مناطق نیز سرایت کند که به‌شدت شاهد حضور گروه‌های مقاومت در منطقه هستند.
به گفته وب‌سایت War Zone، در سال ۲۰۲۱، ارتش آمریکا به صورت گسترده آتش‌بارهای پاتریوت خود را از عراق، کویت، اردن و عربستان و همچنین سامانه‌های تاد را از عربستان خارج کرد. این اقدام با هدف استقرار بالقوه آنها در دیگر مناطق جهان ازجمله پاسیفیک در صورت لزوم انجام شد. در شرایط کنونی، دفاع هوایی و موشکی اضافی بخش مهمی از تلاش‌های دولت ایالات متحده برای بازدارندگی نیروهای مقاومت از تشدید حملات بیشتر به اسرائیل یا نیروهای آمریکایی در سراسر خاورمیانه است که می‌تواند به جنگ گسترده‌تری منجر شود. بسیاری از گروه‌های نیابتی در منطقه، به‌ویژه حزب‌الله لبنان و حوثی‌ها در یمن، توانایی هدف قراردادن مخالفان خود را در بسیاری از کشورهای با استفاده از موشک‌های دوربرد و پهپادها دارند.
این سایت تحلیل نظامی به اقدامات هفته‌های اخیر آمریکا هم نقبی می‌زند و می‌نویسد که ناوشکن «USS Carney» کلاس «Arleigh Burke» نیروی دریایی آمریکا ۱۹ اکتبر سال جاری میلادی چهار موشک کروز زمین‌پرتاب و ۱۹ پهپاد از حوثی‌ها را که ممکن بود به سمت اسرائیل برود، ساقط کرد. پایگاه هوایی Muwaffaq Salti اردن مکان اصلی استقرار نیروی هوایی و حمل‌ونقل برای نیروهای آمریکایی است و از زمان درگیری غزه به‌شدت استفاده شده است. یک آتش‌بار پاتریوت نیز احتمالا برای حفاظت از این پایگاه در نظر گرفته شده است. پایگاه عملیاتی «التنف» در سوریه که در یک منطقه مرزی در شمال شرقی اردن و جنوب غربی عراق قرار دارد، هدف اصلی حملات نیروهای نیابتی بوده است. یک آتش‌بار پاتریوت که در آن سوی مرز در نزدیکی اردن قرار دارد، می‌تواند التنف را به‌عنوان یک احتمال در برابر حملات گسترده‌تر پوشش دهد. درصورتی‌که درگیری به صورت کلی شروع شود، یک سپر در برابر موشک‌های بالستیک ضرورت ویژه‌ای دارد.
نیروهای آمریکایی و متحدانش در پهنه وسیع اقیانوسیه با مجموعه بی‌سابقه‌ای از تهدیدها در هوا شامل پهپادهای دوربرد، موشک‌های کروز و به‌ویژه موشک‌های بالستیک و همچنین تسلیحات مافوق صوت مواجه خواهند شد که مناطق وسیعی را در معرض خطر قرار می‌دهند. بنابراین از دید وب‌سایت War Zone، مدل توزیع‌شده پایگاه‌های نظامی که ارتش ایالات متحده دنبال می‌کند، فقط این موضوع را پیچیده‌تر می‌کند، چون برای پوشش نیروهای پیشرو به آتش‌بارهای بیشتری نیاز است. حتی تأسیسات نظامی بزرگ و مراکز جمعیتی دور از خط نبرد نیز در معرض خطر حملات قرار خواهند گرفت، از جمله حملات نامتقارن مانند پهپادها. همان‌طورکه قبلا اشاره شد، ایالات متحده نیز در چنین درگیری‌ای ایمن نخواهد ماند و پدافند هوایی مستقر در زمین مورد نیاز است، اگرچه بعید است که در دسترس باشد.
همچنین ظرفیت کافی زیرساخت سیستم پاتریوت برای نزدیک‌شدن به چنین نیازی هم وجود ندارد، چه برسد به اینکه در صورت وقوع درگیری بتواند وارد عمل شود. سیستم پاتریوت یک درخواست بین‌المللی گسترده است و حتی اوکراین نیز خواهان آن است. نیروی زمینی ارتش آمریکا همچنین به دنبال این است که یک سیستم را جایگزین پاتریوت کند و چنین سیستمی در حال ارتقاست و شامل رادارهای LTAMDS می‌شود البته اینها تلاش‌هایی بلندمدت هستند که برای شرایط کنونی و حساس نمی‌توانند پاسخ‌گو باشند. با بررسی تهدیدهایی که رو به رشد هستند به ویژه در آسیا، این یک مشکل بزرگ است».
واشنگتن روی پرتگاه جنگ
به موازات گزارش وال‌استریت‌ژورنال مبنی بر افزایش تعداد سامانه‌های پاتریوت آمریکا در غرب آسیا و معکوس‌شدن سیاست واشنگتن، تارنمای خبری هیل هم پنجم آبان/ ۲۷ اکتبر به نقل از فرمانده پیشین ائتلاف نظامی پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، نسبت به تشدید تنش میان ایران و آمریکا هشدار داد. استاوریدیس در مصاحبه‌ای با شبکه خبری MSNBC اضافه کرد که «من هنوز شانس درگیری مستقیم میان ایران و آمریکا را اندک می‌دانم، زیرا هیچ‌یک از طرفین خواهان جنگ نیستند». ایرنا که بخش‌هایی از گزارش مذکور را منتشر کرد، از زبان فرمانده پیشین ناتو مدعی شد که «ایران خود با وضعیت اقتصادی دشواری روبه‌رو است و متحدان و شرکای کمی دارد و دوستی هم در منطقه ندارد». این دریادار بازنشسته آمریکایی با این اظهارت چنین نتیجه گرفت که ایران واقعا خواهان ورود به جنگ با آمریکا نیست.
استاوریدیس همچنین با اشاره به آخرین سال دوره نخست ریاست‌جمهوی جو بایدن خاطرنشان کرد که آخرین چیزی که دولت بایدن می‌خواهد آغاز یک جنگ است. فرمانده پیشین ناتو به همین دلیل شانس آغاز جنگ میان تهران و واشنگستن را ۱۰ درصد ارزیابی کرد، اما وی همین میزان را هم زیاد دانست و افزود که چیزی که ما باید باید نگران آن باشیم، تشدید تنش است. استاوریدیس سپس پیش‌بینی کرد چنانچه ایران به اقدامی علیه آمریکا دست بزند، واشنگتن تلافی می‌کند و در این میان است که حزب‌الله هم وارد این جنگ می‌شود و شلیک موشک به سمت اسرائیل را آغاز خواهد کرد.
علاوه بر آنچه هیل به نقل از استاوریدیس مطرح کرد، این تارنما (هیل) دیروز دوشنبه در یک گزارش جدید دیگر تصریح کرد که با تداوم حملات به نیروهای آمریکایی در خاورمیانه، آمریکا روی لبه پرتگاه جنگ قرار گرفته است. هیل در این گزارش خود نوشت، با اینکه حملات به مواضع آمریکا باعث وارد آمدن تلفات و خسارات جدی به دارایی‌های آمریکا شده، اما کارشناسان انتظار تغییر در موضع دولت جو بایدن به شکل عمده را ندارند. در ادامه این گزارش هیل این موضوع مطرح شده که «درحال‌حاضر تبادل آتش در خاورمیانه ده‌ها نیروی آمریکایی را زخمی کرده و چشم‌انداز پیش‌روی دولت بایدن در این منطقه از جهان را خطرناک‌تر می‌کند».
ایرنا در بخشی از گزارش هیل و از زبان جاناتان لرد، مدیر برنامه امنیت خاورمیانه در مرکز «امنیت آمریکایی نوین» نقل می‌کند که «شاید حملات آمریکا در منطقه تأثیر بازدارنده داشته باشد، اگرچه به اذعان لرد تاکنون به طور مشخص این تأثیر بازدارنده را نداشته است». مدیر برنامه امنیت خاورمیانه در مرکز «امنیت آمریکایی نوین» این تردید را مطرح می‌کند که شاید از اساس سلسله حملات آمریکا در کل منطقه کارکرد و تأثیر بازدارنده نداشته باشند، زیرا گروه‌هایی که این حملات را علیه منافع آمریکا انجام می‌دهند، می‌کوشند آمریکا را به یک جنگ بزرگ‌تر بکشانند». به گفته لرد، «نیت آنها در انجام این حملات چیزی جز هدف قراردادن نیروهای آمریکایی در این نقطه از جهان نیست».
هیل در ادامه با ابراز تردید از اینکه حملات هوایی آمریکا برای دفاع از خود مانع گروه‌های شبه‌نظامی شود، از قول جاناتان لرد افزود که به لحاظ تاریخی، خط قرمزی که واکنش آمریکا را برمی‌انگیزد، چیزی جز کشته‌شدن یا زخمی‌شدن جدی نیروها یا پرسنل آمریکایی نیست. مشخصا این موضوع یک دوراهی را برای رئیس‌جمهوری آمریکا ایجاد می‌کند، زیرا هیچ‌کس نمی‌خواهد بنشیند و منتظر این حملات باشد تا در نهایت پیش از پاسخ‌گویی جان یک آمریکایی دیگر نیز گرفته شود». در همین باره هیل از نگاه مارک کانسین، مشاور ارشد برنامه امنیت بین‌المللی در مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی نیز چنین عنوان کرد که «اگرچه آمریکا به‌طور مشخص خواهان تشدید این شرایط نیست، اما خطرات چنین نتیجه‌ای هیچ‌گاه از بین نمی‌رود».
کانسین به این تارنمای تحلیل جنگی در آمریکا (هیل) گفت که «اگر یک حمله بزرگ در عراق یا سوریه (جایی که شما یک پایگاه دارید)، انجام گیرد، چندین تلفات جدی خواهید داشت. اگر آنها یک موشک شلیک کرده و یک کشتی آمریکایی را هدف قرار دهند، در این مرحله فکر نکنم آمریکا مجبور به دخالت نباشد، چون دیگر لزومی به عدم تلافی احساس نمی‌شود». با این نگاه، تارنمای هیل مدعی شد که بایدن تاکنون یک رویکرد محتاطانه را در پاسخ به حملات علیه نیروهای آمریکایی اتخاذ کرده و به دنبال جلوگیری از ایفای نقش گسترده‌تر آمریکا در جنگ رژیم صهیونیستی و نیروهای مقاومت فلسطین است. بر اساس این گزارش، رئیس‌جمهوری آمریکا اخیرا آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه خود را به عراق اعزام کرد تا مقامات ارشد این کشور را برای متوقف‌کردن گروه‌های مقاومت تحت فشار قرار دهد. اما این تلاش‌ها تاکنون برای رسیدن به نتایج مطلوب ناکام مانده است. با این تفاسیر جاناتان لرد ابراز کرد که ترس و نگرانی از گسترش جنگ حماس- اسرائیل و تبدیل آن به یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر بسیار واقعی است.
خشم جهان عرب
اگرچه همواره محور تحلیل‌ها برای تسری و گسترش جنگ حماس و اسرائیل به منطقه روی گزاره تنش تهران – واشنگتن یا درگیری گروه‌های مسلح مقاومت و ایالات متحده آمریکا تأکید دارد، اما بی‌شک نمی‌توان تأثیر اقدامات اسرائیل در کشتار ساکنان غزه را هم در ایجاد فضای ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی طی هفته‌های اخیر نادیده گرفت. در تأیید این نکته کافی است که به هشدار دیپلمات‌های آمریکایی به دولت بایدن درخصوص افزایش خشم علیه ایالات متحده آمریکا در جهان عرب اشاره کنیم.
پیرو این نکته و براساس پیام‌های سفارتخانه‌های آمریکا در کشورهای عربی که شبکه خبری سی‌ان‌ان به آنها دست یافته است، حمایت بی چون و چرای دولت جو بایدن از اسرائیل خشم کم‌سابقه‌ای را در میان کشورهای عربی برانگیخته است. شبکه خبری سی‌ان‌ان آمریکا نزدیک به دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور کنونی آمریکا، گزارش داد که دولت بایدن هشدارهای جدی از دیپلمات‌های خود در کشورهای عربی دریافت کرده است که نشان می‌دهد حمایت بی چون و چرای آمریکا از اسرائیل در جنگ ویرانگر تل‌آویو علیه غزه، موجب شده است تا «محبوبیت آمریکا در میان یک نسل کامل از مردم در کشورهای عرب از بین برود».
دیپلمات‌های آمریکایی عمیقا نگران «خشم فزاینده» علیه ایالات متحده آمریکا در جهان عرب از زمان آغاز جنگ در غزه هستند. در یکی از این پیام‌ها، سفارت آمریکا در عمان اعلام کرده که آمریکا جنگ ارسال پیام را به شدت باخته است. سفارت آمریکا در مسقط در پیام خود گفته که این ارزیابی را در گفت‌وگو با مجموعه وسیعی از منابع مورد اعتماد در عمان به دست آورده و متوجه شده است که عمانی‌ها آمریکا را مسئول مادی و اخلاقی «جنایات جنگی» رخ‌داده در غزه می‌دانند.
سی‌ان‌ان همچنین به پیام دیگری از سفارت آمریکا در مصر اشاره می‌کند که در آن به مقاله‌ای در یک روزنامه رسمی مصری اشاره شده مبنی بر اینکه «بی‌رحمی و قساوت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا و بی‌توجهی به فلسطینی‌ها از تمامی رؤسای جمهور پیشین آمریکا پیشی گرفته است». پیام‌های سفارتخانه‌ها به نهادهای مختلف دولتی در آمریکا از جمله شورای امنیت ملی، آژانس اطلاعات مرکزی، دفتر فدرال و دیگر نهادها ارسال شده است تا آنها را از خشمی که در خاورمیانه علیه آمریکا وجود دارد، آگاه کنند./شرق
روزنامه نگار و کارشناس ارشد روزنامه نگاری سیاسی و عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی.